.

Giải mã công nghệ tạo giống lan rừng quý hiếm

04:05, 31/05/2021

 

 

(LĐ online) - Lâm Đồng là địa phương dẫn đầu cả nước về ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp. Đặc biệt, đối với ngành nhân giống cây trồng, một số đơn vị đã áp dụng những kỹ thuật đặc thù để nuôi cấy, bảo tồn nguồn gen quý hiếm cũng như phát triển thương mại các giống cây này.

 

 

Viện Nghiên cứu hạt nhân (trụ sở tại thành phố Đà Lạt, Lâm Đồng) là đơn vị đi đầu về lĩnh vực sinh học nông nghiệp trong ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam. Trong đó, chọn tạo giống bức xạ là một lĩnh vực tồn tại từ lâu và phát triển cho đến ngày nay. Hiện, Trung tâm Công nghệ bức xạ và Công nghệ sinh học (Viện Nghiên cứu hạt nhân) còn áp dụng kỹ thuật chiếu xạ gây đột biến trên cây hoa, lá trang trí và cả lan Giả hạc quý hiếm.

 

 

Quy trình chiếu xạ khá nhanh gọn, với máy chiếu xạ tia Gama Cobalt công nghệ mới, quy trình này chỉ mất khoảng 1 - 2 phút và hoàn toàn tự động. Ngay sau đó, mẫu chiếu sẽ được đưa đến phòng tách để nuôi cấy trong dung dịch dinh dưỡng trong một thời gian nhất định. Nhờ kết hợp với phương pháp In-vitro, áp dụng kỹ thuật ra hoa trong ống nghiệm để chọn lọc nhanh các dạng đột biến màu sắc hoa, rút ngắn thời gian chọn lọc, giảm chi phí phân lập dòng đột biến mà như trước đây phải trồng ra đồng ruộng để chọn lọc. 

 

 

Theo ông Lê Văn Thức - Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ bức xạ và Công nghệ sinh học, bằng kỹ thuật chiếu xạ, chúng ta có thể chọn lọc được các tính trạng về màu sắc hoa hoặc chọn các tính trạng kháng với điều kiện bất lợi của môi trường như ngăn bệnh nấm, vi khuẩn trên cây. 

 

 

 

Công nghệ In-vitro (nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào thực vật) đã không còn xa lạ và được ứng dụng rất phổ biến nhưng đây là lần đầu tiên được ứng dụng để nhân giống cây Giả hạc xuân Di Linh - một loại hoa lan “nức tiếng” của giới chơi lan trong và ngoài tỉnh Lâm Đồng.

 

 

Đề tài nhân giống lan Giả hạc Di Linh do Trung tâm Ứng dụng Khoa học và Công nghệ (thuộc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng) nghiên cứu thực hiện, hoàn thành và nghiệm thu vào cuối năm 2020. 
 
Để chọn nguồn giống ban đầu chất lượng, những người thực hiện đề tài phải thu thập quả lan Giả hạc Di Linh tại các vườn trồng lan với nhiều tiêu chuẩn kỹ càng.  Mẫu cây lan sau khi làm sạch được khử trùng sẽ được tiến hành nhân giống In-vitro theo quy trình trong thời gian khoảng 3 tháng là cây con có thể xuất vườn với kích cỡ cao 5 - 7 cm, có 4 - 5 lá.
 
Theo ông Phan Quốc Chính - Phó Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Khoa học và Công nghệ, chủ nhiệm đề tài, cây được nuôi trong môi trường In-vitro phải đảm bảo các điều kiện về nhiệt độ, độ ẩm, cường độ ánh sáng theo chu kỳ nhất định. Ngoài thành quả tạo được hàng loạt giống cây lan giả hạc, đề tài còn xây dựng được quy trình chuẩn cho việc nhân giống cây này theo phương pháp In-vitro và có thể chuyển giao lại cho các đơn vị khác nếu có nhu cầu.
 

 

 

Sau khi hoàn thiện quy trình nhân giống In-vitro, 500 cây giống lan Giả hạc đầu tiên được đưa ra vườn ươm tại Trạm thực nghiệm Đơn Dương (huyện Đơn Dương) tiếp tục trồng thử nghiệm trên nhiều loại giá thể khác nhau trong vòng 3 tháng. Từ các kết quả nghiên cứu của đề tài, Trung tâm Ứng dụng Khoa học và Công nghệ Lâm Đồng đã tiến hành xây dựng tiêu chuẩn cơ sở cho cây giống lan Giả hạc Di Linh và được Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tiếp nhận. Qua đó, góp phần bảo tồn và phát triển nguồn gen lan rừng quý hiếm có nguồn gốc tại địa phương.

 
Theo ông Nguyễn Như Chương - Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Khoa học và Công nghệ Lâm Đồng, sau khi nghiệm thu đề tài, trung tâm tiếp tục nhân giống khoảng 3.000 cây để cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh với mức giá xuất bán chỉ khoảng 25.000 đồng/cây con. 
 

 

https://youtu.be/crnzOHQYoPs

 

 

 

Theo ông Hồ Anh Dũng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Hoa Đà Lạt, chất lượng của cây giống In-vitro sẽ đảm bảo tính đồng đều cao hơn và vượt trội hơn so với phương pháp truyền thống, phục vụ cho việc bảo tồn nguồn giống và cả mục đích thương mại. Do cây mẹ đầu dòng đã được lựa chọn kỹ càng sẽ giúp cây con bảo tồn được những đặc tính tốt nhất của cây mẹ, không riêng gì lan Giả hạc Di Linh mà cả các loại cây quý như sâm Ngọc Linh, hoa Trà mi...
 
Đối với công nghệ chiếu xạ, trong những năm trước, Trung tâm Công nghệ bức xạ và Công nghệ sinh học đã thử nghiệm chiếu xạ gây đột biến trên hoa Forget-me-not Đà Lạt, hoa Torenia, hoa lan Dendrobium. Kết quả đã tạo ra nhiều dòng đột biến màu sắc hoa và cấu trúc thân, lá có sự khác biệt lớn so với cây mẹ. Thông qua đó, Trung tâm đã xây dựng được các quy trình căn bản về chọn tạo giống bức xạ; chọn vật liệu cho việc chiếu xạ, tần suất chiếu xạ, nhân giống, trồng thực nghiệm để sàng lọc các đột biến ở mức độ kiểu hình, nhận dạng các dòng đột biến ở mức độ phân tử... 
 

 

Ông Đỗ Minh Ngọc - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng nhận định, chiếu xạ là một công cụ, một giải pháp công nghệ để tạo giống mà nhiều nơi trên thế giới đã thực hiện. Tuy nhiên, việc chọn lọc, duy trì những tính trạng đột biến hết sức quan trọng và đòi hỏi về mặt thời gian, kinh nghiệm thì những đối tượng cây trồng này mới trở thành nguồn giống phục vụ cho ngành sản xuất khác.



Nội dung: NGUYỄN DŨNG

Thiết kế: HẠ AN

Ý tưởng: HỮU SANG

 


Xem thêm bình luận